Trong âm thanh của cồng chiêng, bên bếp lửa bập bùng, làn điệu Tâm Pớt được cất lên thu hút sự quan tâm của cộng đồng cũng như du khách.

Hát Tâm Pớt luôn có mặt trong các lễ hội truyền thống của người M'nông

Theo Nghệ nhân Nhân dân Điểu Marin ở bon Bu Brâng, xã Đắk N'drung (Đắk Song), hát Tâm Pớt là một nhu cầu không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của người M'nông. Người M'nông có thể hát kể Tâm Pớt khi kết bạn, giao duyên, lúc uống rượu cần hay trong nhà, bon làng có khách quý… Mỗi bài hát Tâm Pớt gồm nhiều câu và mỗi ý được người hát ứng đối dài hay ngắn tùy theo nội dung được đề cập. Tùy theo tính chất và mục đích mà người hát Tâm Pớt thể hiện nội dung phù hợp.

Hát Tâm Pớt có thể diễn ra bất cứ nơi nào và có thể hát một mình hoặc cùng có nhiều người tham gia hát đối đáp. Nội dung đa dạng, phong phú và tùy thuộc vào từng hoàn cảnh cụ thể mà người hát có thể thể hiện sao cho sinh động, cuốn hút người nghe. Ví như khi kết bạn, chào mời thì lời hát Tâm Pớt được thể hiện giữa những người mới quen, giữa chủ và khách. Hát trong lúc giao duyên, tình cảm thì người hát là nam còn người đáp lại là nữ…

Không phân biệt lứa tuổi, nam nữ, người M'nông biết hát Tâm Pớt và có thể hát trong nhiều hoàn cảnh khác nhau

Đặc biệt, với những ngôn từ thật giản dị, trong sáng nhưng luôn nói lên được nỗi lòng của người hát, khiến người nghe càng thích thú, say mê bởi nội dung gần gũi với cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày. Trong tiêu chí của người M'nông, ai thuộc nhiều bài Tâm Pớt và ứng đối nhanh thì đó là người tài giỏi, được mọi người yêu mến, quý trọng. Vì vậy, dù ở trong bất cứ hoàn cảnh nào, đồng bào cũng có thể hát Tâm Pớt.

Ở một số lễ hội truyền thống của người M'nông như Lễ sum họp cộng đồng, Lễ kết nghĩa bon, Lễ mừng lúa mới… khi nhịp chiêng vang lên thì cũng là lúc làn điệu Tâm Pớt được thể hiện một cách ngọt ngào, làm say đắm lòng người. Ở đây, tiếng Tâm Pớt như một lời kêu gọi mọi người tề tựu để chứng kiến sự kiện quan trọng của cộng đồng.

Hát Tâm Pớt là một nhu cầu không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của người M'nông

Một trong những bài Tâm Pớt được bà con sử dụng thường xuyên và tỏ lòng hiếu khách chính là bài "Đón khách". Lời bài hát như sau: "Hôm nay nhà ta có khách, khách từ phương xa lặn lội ghé thăm. Lòng ta vui, nhịp chiêng cũng vui. Lòng ta vui, mở ché rượu cần. Ta uống thử, rượu này không độc. Ta uống trước mời khách uống sau. Rượu ta nhạt nhưng lòng ta như bếp lửa, nên dù nhạt xin khách đừng chê. Lòng ta vui, con suối cũng vui. Con suối vui, đồi núi cũng vui. Bon làng vui, con chim bay đến và mong khách đường xa hãy ở lại nhà…".

Hay như trong tình cảm giữa nam - nữ, khi muốn tìm hiểu lẫn nhau thì người M'nông lại hát với hình thức giao duyên với những câu từ dân dã: "Em có thể hợp ý với lỗ tai hổ không/ Em có thể hợp ý với lỗ tai cọp không/ Em có hợp ý với lỗ tai khỉ không/ Anh xin em chiếc túi để đeo/ Anh xin em xâu nanh để đeo cổ/ Anh xin em chiếc khăn để quấn đầu/ Anh muốn cưới vợ xinh vợ ngoan/ Anh muốn cưới vợ con cậu con bác"… Thông qua làn điệu Tâm Pớt, chàng trai đã mượn lời hát để nói lên nỗi lòng của mình qua ba lần "anh xin em". Đó là cách tỏ tình khéo léo, tế nhị, nhưng đậm đà tình yêu thương.

Đồng bào M'nông ở bon Bu Bah, xã Trường Xuân (Đắk Song) hát bài "Đón khách" chào mừng chuyên gia UNESCO vào thẩm định chính thức CVĐC Đắk Nông

Có thể thấy, với những lời ca hết sức mộc mạc, chân thành nhưng hát Tâm Pớt luôn có một sức hút, thôi thúc người nghe tìm đến. Vì vậy, dù cuộc sống ngày càng có nhiều thay đổi, nhưng về các bon làng của người M'nông hôm nay vẫn còn được nghe đâu đó âm thanh của những giai điệu nồng nàn, say đắm của làn điệu Tâm Pớt. Đặc biệt, mỗi khi lễ hội diễn ra thì chính là lúc đồng bào hát lên những làn điệu Tâm Pớt đầy cảm xúc, thể hiện ước mơ về một cuộc sống tươi đẹp, hạnh phúc.

Theo báo Đắk Nông điện tử