Cao lanh là một loại đất sét, thành phần chủ yếu là các khoáng vật sét kaolinit màu trắng, hạt rất mịn. Tên gọi xuất phát từ tên làng Cao Lĩnh ở Cảnh Đức Trấn, tỉnh Giang Tây (Trung Quốc) và được du nhập vào châu Âu từ năm 1727 bởi một nhà địa chất người Pháp.

Cao lanh được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp, là thành phần chính trong sản xuất gốm sứ, giấy; làm phụ gia cho một số ngành công nghiệp thực phẩm, sản xuất kem đánh răng, mỹ phẩm, sơn, cao su, đèn chiếu sáng...

Mỏ cao lanh nằm trên địa bàn xã Đắk Ha (Đắk Glong) với diện tích 26,67ha

Chất lượng cao lanh phụ thuộc vào hàm lượng các tạp chất đi kèm. Từ màu trắng nó có thể có các gam màu vàng, hồng, đỏ tùy thuộc vào hàm lượng oxit sắt nhiều hay ít. Tùy vào mức độ đồng đều của các nhóm hạt, cao lanh có thể trở thành nguyên liệu cho những sản phẩm cao cấp hoặc hàng hóa thông thường, nếu hàm lượng hạt thạch anh cao.

Cao lanh có thể có hai nguồn gốc hình thành. Một là biến đổi nhiệt từ các khoáng vật feldspat liên quan với các hoạt động magma. Quá trình biến đổi này được gọi là quá trình cao lanh hóa, thường tạo thành các mỏ cao lanh nhỏ nhưng chất lượng cao. Hai là từ nguồn gốc trầm tích, tức là lắng đọng từ các hoạt động của sông, biển, hồ và thường tạo nên các mỏ lớn nhưng chất lượng thấp hơn.

Chuyên gia UNESCO thẩm định mỏ cao lanh tại xã Đắk Ha

Ở Việt Nam, cao lanh có trữ lượng lớn khoảng 15 triệu tấn, tập trung chủ yếu ở các tỉnh phía Bắc và một số tỉnh ở Tây Nguyên, trong đó có Đắk Nông. Mỏ cao lanh Đắk Ha là các tập sét kết bị phong hóa nằm cùng với các lớp đá bột kết, cát kết khác với diện tích 26,67 ha.

Với trữ lượng lớn, năm 2017, UBND tỉnh Đắk Nông đã cấp phép cho Công ty Cường Thắng khai thác với thời hạn 30 năm. Sau một thời gian đi vào hoạt động, hiện nay những sản phẩm bột cao lanh đầu tiên đã được khai thác và chế biến, cung cấp cho thị trường trong nước.

Theo Báo Đắk Nông điện tử

Nguyễn Văn Chinh